1

Ambassadeurs voor de opleiding

De nieuwe afgestudeerden van de opleiding “Behoudsmedewerker Erfgoed” aan het VSPW (bibliotheekschool) in Gent zijn, net zoals hun voorgangers, de beste ambassadeurs voor deze opleiding: gemotiveerd, onderlegd en klaar om aan het werk te gaan.

foto 1

Foto: de nieuwe afgestudeerden schooljaar 2015-2016 (Gent) - (VSPW)

Hoe het begon?

De opleiding “Behoudsmedewerker Erfgoed” zag het licht in 2010. Het was het resultaat van een intense samenwerking tussen Faro, de Dienst Collectiebeleid van de stad Antwerpen, de Musea Brugge, het OCMW-archief Brugge, het Felixarchief Antwerpen, het Fotomuseum Antwerpen, de provinciale museumconsulent Oost-Vlaanderen, De Zilveren Passer Consultancy en de Vormingsleergangen voor Sociaal en Pedagogisch Werk (VSPW) in Gent.

Het initiatief werd in 2008 reeds genomen door Faro, die de VSPW benaderde met de vraag voor deze opleiding, dit naar aanleiding van de persistente vraag van musea en andere culturele instellingen voor een kwalitatieve opleiding in behoud en beheer voor cultureel erfgoed. Dit was de aanzet voor een opleiding preventieve conservering, gericht op de bescherming van cultureel erfgoed zonder aan de stukken zelf te werken.

Deze vraag werd gericht naar de VSPW omdat er reeds ervaring was met modules preventieve conservering in de opleidingen Graduaat Bibliotheekwezen en Initiatie Archiefkunde.

De VSPW leverde het administratieve en pedagogische kader voor deze volledig nieuw te ontwikkelen opleiding. Input over de culturele instelllingen, hun visie, hun collecties en verwachtingen werd aangeleverd door de verenigingen uit het middenveld en Faro. De adviezen omtrent de structurele inhoud van de opleiding waren grotendeels voor rekening van Guy De Witte van De Zilveren Passer omwille van zijn professionele ervaring in dit vakgebied als consulent en lesgever. De hele ontwikkeling van de opleiding met het opstellen van inhoud, methodieken, compententieprofielen en alle andere facetten die een rol spelen bij het opzetten van een kwalitatieve opleiding nam 2 jaar in beslag.

In 2010 werd de opleiding voor het eerst georganiseerd. De school diende een aanvraag in tot erkenning van de opleiding bij het Ministerie van Onderwijs. Het opleidingsprofiel en het leerplan voldeden aan alle voorwaarden en in 2011 volgde de officiële erkenning van deze nieuwe opleiding, niet evident in een periode waarin schaars werd omgesprongen met nieuwe erkenningen. Wie afstudeert krijgt nu een “Certificaat Behoudsmedewerker Erfgoed”

Op 2 juli 2011 ontvingen onze eerste 6 Behoudsmedewerkers Erfgoed hun certificaat. Dit was de beloning voor een heel jaar hard werken. Maar ook voor de school en de docenten was dit een mooie dag.

foto 2

Foto: De eerste afgestudeerde behoudsmedewerkers in 2011 (Gent) (Guy De Witte)

Behoudsmedewerker Erfgoed: taakomschrijving

De Behoudsmedewerker Erfgoed in een culturele instelling is de persoon (man of vrouw) die, over het algemeen, de meeste kennis heeft over de bewaringstoestand van de aanwezige collecties op korte en langere termijn. Hij komt dagelijks in contact met de objecten en de bewaringsruimten en is diegene die het eerst de veranderingen in bewaringsomstandigheden detecteert. Door zijn kennis is hij in staat te oordelen over mogelijke risico’s voor de collecties en de eventuele stappen die zich opdringen om (verdere) schade te voorkomen. De Behoudsmedewerker bezit een grote basiskennis die hem ook toelaat in te schatten wanneer het probleem zijn mogelijkheden overstijgt en hij verder advies moet inwinnen.

De kennis van de Behoudsmedewerker is gestoeld op 3 pijlers die doorheen de opleiding constant worden aangehouden:

  • Kennis van de materialen en de samenstelling van collectiestukken. Hierdoor kan hij beter inschatten hoe objecten zullen reageren op veranderende bewaringsomstandigheden.
  • Kennis van de oorzaken van verval van de verschillende materialen en objecten. Dit laat hem onder andere toe risico’s te voorzien, te beperken of te vermijden.
  • Kennis van de preventieve conservering in verband met de collecties en de bewaringsruimten. Dit laat hem toe oplossingen te voorzien, maatregelen te nemen of hulp in te roepen waar nodig om de collecties optimaal te beschermen.

Methodiek

In de opleiding worden, naargelang de modules, volgende elementen voorzien

  • Theoretische opleiding
  • Praktische opleiding
  • Studie-opdrachten in een bestaande collectie
  • Studiebezoeken

Al deze elementen maken onlosmakelijk deel uit van de opleiding en van de studenten wordt verwacht dat ze zich engageren in al deze aspecten.

SONY DSC

Foto: Praktijkoefeningen in de les Art Handling - (VSPW)

foto 4

Foto: Studiebezoeken zijn geïntegreerd in de modules - (VSPW)

Programma:

De opleiding bestaat uit 6 modules van 40 uur.

  • Module 1: Oriëntatie erfgoedsector (Coördinator: Willy Le Loup)
    • Inleiding tot de erfgoedsector: archieven, bibliotheken, musea
    • Terminologie en wetgeving
    • De functie van erfgoedmedewerker
    • Algemene schade-oorzaken voor collecties
  • Module 2: Materialen 1 (Coördinator: Guy De Witte)
    • Leder en perkament
    • Papier: documenten en boeken
    • Grafische technieken
    • Textiel
    • Risicofactoren specifiek voor deze materialen
  • Module 3: Materialen 2 (Coördinator: Jürgen Vanhoutte)
    • Schilderijen
    • Hout, glas,
    • Keramiek en steen
    • Natuurhistorische collecties
    • Risicofactoren specifiek voor deze materialen
  • Module 4: Materialen 3 (Coördinator: Ann Deckers)
    • Optische en Magnetische media
    • Foto en film
    • Metalen
    • Kunststoffen
    • Risicofactoren specifiek voor deze materialen
  • Module 5: Bewaaromgeving (Coördinator: Guy De Witte)
    • Fysieke bewaaromgeving
    • Bewaaromstandigheden
    • Verpakkingsmaterialen
    • Meubilair
    • Calamiteitenplanning
    • Depothygiëne
    • Lesopdracht voor studenten
  • Module 6: Omgaan met de collectie (Coördinator: Conrad Willems)
    • Persoonlijke veiligheid
    • Veiligheid objecten: manipulatie en transport
    • Tentoonstelllingsopbouw en -afbraak

Voor een uitgebreid overzicht van het programma zie

http://www.vspw.be/opleidingen/bibliotheekschool/behoudsmedewerker_erfgoed)

Docenten

Alle docenten zijn aangezocht voor deze opleiding omwille van hun expertise in de specifieke materie waarin ze les geven. Dikwijls zijn ze ook verbonden aan gerenommeerde instellingen. Hieronder volgt een alfabetisch overzicht.

Bosmans Phaedra (CRKC)

Cauberghs Sabine (Fotomuseum Antwerpen)

Cleeren Natalie (zelfstandig consulent en archeologe)

Deckers Ann (Fotomuseum Antwerpen)

De Witte Guy (De Zilveren Passer Consultancy)

Huycke Sara (Erfgoedcel Kusterfgoed)

Kockelkoren Griet (KIK-IRPA)

Le Loup Willy (ereconservator Musea Brugge)

Van Eenhooge Shirin (KIK-IRPA)

Vanhoutte Jurgen (Faro)

Vermote Michel (Amsab)

Willems Conrad (zelfstandig consulent art handling)

Adressen

De opleiding Behoudsmedewerker Erfgoed wordt ingericht in 2 Centra voor Volwassenenonderwijs:

  • In Gent

Auteur: Guy De Witte

Onze Sponsors

cami_nv_logo  truvue-weblogo

LOGO DE ZILVEREN PASSER

Welkom.

Het feit dat u dit leest geeft aan dat u betrokken bent en/of geïnteresseerd bent in het behoud van ons cultureel erfgoed. Onze site richt zich zowel naar mensen die meer willen weten over conservering vanuit professioneel oogpunt of uit persoonlijke interesse.

U vraagt zich misschien af "Waarom deze blog?". Er zijn al heel wat organisaties met een goede website rond het behoud en beheer van erfgoed. Denken  we maar aan Faro, de provincies en de Vlaamse Erfgoedbibliotheek. Waarom dan nog een extra blog?

Als lesgever aan de opleiding "Behoudsmedewerker Erfgoed" merk ik op dat er zowel bij leidinggevenden als medewerkers in het veld een blijvende vraag is naar het hoe en waarom van processen van verval, samenstelling van kunst of cultuurobjecten en evaluatie van materialen en technieken. Dit is ook de vraag die mij blijft bezig houden. Mijn bedoeling is dan ook om meer inzicht te geven in de achterliggende wetenschap en wetmatigheden die het behoud van erfgoed mee bepalen.

Gedurende de 25 jaar dat ik professioneel actief ben in het veld van de conservering heb ik me gerealiseerd dat het behoud van kunst en cultuurobjecten een zeer complexe materie is die te vergelijken is met een driedimensionaal bouwsel. Hierbij kunnen we alle facetten van conservering beschouwen als de horizontale vlakken, verticaal met elkaar verbonden door de pijlers van wetenschap zoals fysica, scheikunde, biologie, klimatologie en tal van andere disciplines die op elkaar inwerken en ingrijpen.

Conserveren is niet alleen een wetenschappelijke en technische discipline, het is ook een "kunst". Om goed te conserveren is empathie met een collectiestuk of gebouw onontbeerlijk. De feeling voor het object, zijn samenstelling, zijn geschiedenis, zijn eigenschappen zijn een conditio sine qua non om tot een goede conservering te komen. Een jongen van 7 voor wie ik ook één van zijn lievelingsboekjes herstelde, noemde mij zijn "boekendokter". Dit is een van de  mooiste complimenten die ik ooit gekregen heb. Zorgen voor cultureel erfgoed is zoals zorgen voor mensen. Het aanvoelen van de patiënt of het object overstijgt de noodzakelijke wetenschappelijke discipline. Conserveren is meer dan een beroep, het is een levenswijze.

Wie meer wil weten over mij kan eens kijken op "About me" of op www.dezilverenpasser.be 

 

SPONSORS

cami_nv_logo     LOGO DE ZILVEREN PASSER