1

Wie actief is in de wereld van de conservering moet onvermijdelijk taalvaardig genoeg zijn om de internationale publicaties te kunnen raadplegen. Veel van deze publicaties worden niet in het Engels en zeker niet in het Nederlands gepubliceerd. Dit betekent dat het belangrijk is dat er in internationale context een universele terminologie wordt gehanteerd.

Ofschoon in de laatste decennia in de verschillende talen een verwante terminologie werd gebruikt was het niet altijd duidelijk wat er precies onder deze begrippen begrepen werd. Dit gaf soms aanleiding tot verwarring en misverstanden, zaken die vooral duidelijk werden op internationale congressen en bij internationale contacten.

Om de verwarring aan aan banden te leggen stelde het Committee for Conservation van de International Council of Museums (ICOM-CC) een aantal termen voor die internationaal konden worden gebruikt. Deze terminologie werd op de 15de Driejaarlijkse Conferentie van ICOM-CC in Delhi (India) in 2008 door de aanwezige leden aangenomen en wordt nu in alle huidige contacten en literatuur gehanteerd. De terminologie werd goedgekeurd voor het Engels en het Frans en is ondertussen vertaald in het Spaans en tal van andere talen en geraakt stilaan ingeburgerd.

De algemene term “conservering” wordt door ICOM-CC gedefinieerd als:

all measures and actions aimed at safeguarding tangible cultural heritage while ensuring its accessibility to present and future generations. Conservation embraces preventive conservation, remedial conservation and restoration. All measures and actions should respect the significance and the physical properties of the cultural heritage item.”

Het komt er dus op neer dat “alle maatregelen en acties die genomen worden om fysiek cultureel erfgoed veilig te stellen met de bedoeling om de toegankelijkheid ervan voor de huidige en toekomstige generaties te vrijwaren” onder de noemer “conservering” kunnen gerangschikt worden.

Het algemene begrip “conservering” wordt onderverdeeld in 3 termen die elk een specifieke lading dekken.

  • Preventive conservation
  • Remedial conservation
  • Restoration

Bovendien moeten alle getroffen maatregelen rekening houden met de “betekenis” en de eigenschappen van het cultureel erfgoed. We komen hierop nog terug als we het hebben over de historische en materiële context van cultureel erfgoed.

In het Frans werden de volgende termen weerhouden:

  • Conservation préventive
  • Conservation curative
  • Restauration

In het Nederlands wordt dit vertaald naar:

  • Preventieve Conservering
  • Curatieve Conservering
  • Restauratie

Ook  het Duits, het Italiaans en het Spaans refereren naar een eenzelfde terminologie van "preventieve" en "curatieve" conservering.

Deze terminologie is te vergelijken met deze in de geneeskunde, waar eveneens een preventief luik en een curatief luik aanwezig zijn. In de geneeskunde is preventie een zaak van iedereen, terwijl het genezen of stabiliseren van processen een zaak is een zaak van specialisten. Dit onderscheid vinden we ook terug in de conservering. In ruime zin kan conservering beschouwd worden als gezondheidszorg voor cultureel erfgoed.

In een volgend bericht leggen we het verschil uit tussen preventieve conservering, curatieve conservering en restauratie aan de hand van voorbeelden en foto’s.

SPONSORS

cami_nv_logo     truvue-weblogo

LOGO DE ZILVEREN PASSER

1

Wie artikels over conservering van de laatste 20 jaren doorneemt wordt geconfronteerd met een waaier aan termen die te maken hebben met het bewaren van erfgoed. We willen proberen hierin klaarheid te brengen en zetten een aantal zaken op een rijtje.

Conservering versus conservatie

In Nederland worden de termen “preservering”, “conservering” en “restauratie” gebruikt om de verschillende facetten van het behoud van kunst en cultureel erfgoed te omschrijven.

In Vlaanderen worden sinds lang de termen “preservatie”, “conservatie” en “restauratie” gebruikt. De laatste jaren is er een evolutie naar het gebruik van de Nederlandse terminologie omdat deze gevolgd wordt door instellingen zoals Faro en de Vlaamse Erfgoedbibliotheek.

Het “Dikke Van Dale” woordenboek (2015) definieert “conservatie” als “bewaring, behoud, instandhouding” afgeleid van het Latijn “conservatio”. De term “conservering” is in het woordenboek niet opgenomen.

Het gebruik van de Vlaamse termen is dus taalkundig verantwoord. Deze termen zouden zijn afgeleid uit het Franse “préservation”, “conservation” en “restauration”, maar kunnen evengoed afgeleid zijn uit het Engelse “preservation”, “conservation” en “restoration”.

De Nederlandse terminologie leunt taalkundig aan bij het Duitse “Preservierung”, “Konservierung” en “Restaurierung”, al kiezen de Nederlanders in het laatste geval voor “restauratie” wat dan wel afwijkt van de brontaal. De Duitsers kennen ook nog de term “Konservation” die wel minder gebruikt wordt.

Voor onze blog hebben we geopteerd om de term “conservering” te gebruiken omdat we op die manier zowel Vlaanderen als Nederland kunnen bereiken. De term “conservatie” blijft echter een legitieme term die zonder problemen verder kan gebruikt worden.

cami_nv_logo  LOGO DE ZILVEREN PASSER

Welkom.

Het feit dat u dit leest geeft aan dat u betrokken bent en/of geïnteresseerd bent in het behoud van ons cultureel erfgoed. Onze site richt zich zowel naar mensen die meer willen weten over conservering vanuit professioneel oogpunt of uit persoonlijke interesse.

U vraagt zich misschien af "Waarom deze blog?". Er zijn al heel wat organisaties met een goede website rond het behoud en beheer van erfgoed. Denken  we maar aan Faro, de provincies en de Vlaamse Erfgoedbibliotheek. Waarom dan nog een extra blog?

Als lesgever aan de opleiding "Behoudsmedewerker Erfgoed" merk ik op dat er zowel bij leidinggevenden als medewerkers in het veld een blijvende vraag is naar het hoe en waarom van processen van verval, samenstelling van kunst of cultuurobjecten en evaluatie van materialen en technieken. Dit is ook de vraag die mij blijft bezig houden. Mijn bedoeling is dan ook om meer inzicht te geven in de achterliggende wetenschap en wetmatigheden die het behoud van erfgoed mee bepalen.

Gedurende de 25 jaar dat ik professioneel actief ben in het veld van de conservering heb ik me gerealiseerd dat het behoud van kunst en cultuurobjecten een zeer complexe materie is die te vergelijken is met een driedimensionaal bouwsel. Hierbij kunnen we alle facetten van conservering beschouwen als de horizontale vlakken, verticaal met elkaar verbonden door de pijlers van wetenschap zoals fysica, scheikunde, biologie, klimatologie en tal van andere disciplines die op elkaar inwerken en ingrijpen.

Conserveren is niet alleen een wetenschappelijke en technische discipline, het is ook een "kunst". Om goed te conserveren is empathie met een collectiestuk of gebouw onontbeerlijk. De feeling voor het object, zijn samenstelling, zijn geschiedenis, zijn eigenschappen zijn een conditio sine qua non om tot een goede conservering te komen. Een jongen van 7 voor wie ik ook één van zijn lievelingsboekjes herstelde, noemde mij zijn "boekendokter". Dit is een van de  mooiste complimenten die ik ooit gekregen heb. Zorgen voor cultureel erfgoed is zoals zorgen voor mensen. Het aanvoelen van de patiënt of het object overstijgt de noodzakelijke wetenschappelijke discipline. Conserveren is meer dan een beroep, het is een levenswijze.

Wie meer wil weten over mij kan eens kijken op "About me" of op www.dezilverenpasser.be 

 

SPONSORS

cami_nv_logo     LOGO DE ZILVEREN PASSER